W tej sekcji znajdziecie Alfabet Finansowego Siłacza, a więc zbiór podstawowych pojęć ekonomicznych i finansowych.
Alfabet Finansowego Siłacza
A jak Adam Smith
szkocki filozof, twórca „Badań nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”. Było to pierwsze w historii opracowanie dotyczące rozwoju przemysłu i handlu w Europie. Adam Smith uważany jest za jednego z ojców współczesnej ekonomii a jego opracowania przyczyniły się do późniejszego wyodrębnienia ekonomii jako dyscypliny naukowej. Smith jest powszechnie znany jako zwolennik liberalizmu i kapitalizmu.
B jak Bessa
z francuskiego baisee (rynek niedźwiedzia), z angielskiego bear market – stały, utrzymujący się przez dłuższy czas spadek cen papierów wartościowych lub towarów notowanych na giełdach papierów wartościowych. Nazwa ta związana jest ze sposobem ataku niedźwiedzia, który uderza łapą z góry na dół. Najbardziej znane bessy określane także mianem kryzysów to Wielki Kryzys lat 30-tych XX wieku czy ostatni kryzys finansowy, który rozpoczął się w 2007 roku. Przeciwieństwo bessy to hossa.
C jak cykl koniunkturalny
jest zjawiskiem gospodarczym polegającym na występowaniu wahań koniunkturalnych w kilkuletnich okresach. Koniunktura w gospodarce mierzona jest dynamiką PKB, poziomem zatrudnienia zmianami cen czy wielkością eksportu/importu. Klasyczne cykle koniunkturalne można podzielić na 4 fazy.
- Kryzys – wzrost bezrobocia, spadek produkcji, zatrudnienia, popytu
- Depresja – wymienione wskaźniki utrzymują się na stałym niskim poziomie
- Ożywienie – wzrost produkcji, zatrudnienia oraz popytu i spadek bezrobocia
- Rozkwit – zatrzymanie wzrostu wymienionych wskaźników – utrzymują się one na stałym wysokim poziomie.
Cechą charakterystyczną cykli koniunkturalnych w dzisiejszych czasach jest skrócenie ich trwania do faz depresji recesji i ożywienia.
D jak deflacja
jest to utrzymujący się przez dłuższy okres czasu spadek przeciętnego poziomu cen. Powoduje to wzrost siły nabywczej pieniądza a w praktyce oznacza sytuację w której z czasem za tą samą ilość pieniędzy można zakupić więcej dóbr. Paradoksalnie jest to bardzo negatywne zjawisko. Przedsiębiorstwa oraz konsumenci wstrzymują swoje decyzje inwestycyjne licząc na dalsze spadki cen. Prowadzi to do spadku produkcji a co za tym idzie wzrostu bezrobocia.
E jak EBITDA
zysk operacyjny przedsiębiorstwa przed zapłaceniem:
- odsetek od zobowiązań finansowych, podatków oraz amortyzacji.
Wskaźnik liczony jest przez zsumowanie zysku operacyjnego i amortyzacji. EBITDA jest kluczową wartością dla oceny wyników finansowych przedsiębiorstwa. Wskaźnik ten ma także duże znaczenie w przypadku pozyskiwania finansowania bankowego przez przedsiębiorstwa. Banki oceniając zdolność kredytową obliczają wskaźnik dług netto/EBITDA. Nie powinien on być wyższy niż 4,0.
F jak faktoring
wykup nieprzeterminowanych wierzytelności przedsiębiorstwa przez firmę specjalizującą się w działalności faktoringowej. Firma ta nazywana jest faktorem. Przedmiot wykupu stanowią należności z tytułu dostaw i usług. Dodatkowo faktor może świadczyć usługi towarzyszące takie jak: inkaso należności czy pomoc w windykacji. Przedsiębiorstwo korzystające z faktoringu otrzymuje pieniądze szybciej niż wynika to z terminu płatności na fakturze. Pozwala to skrócić cykl rotacji należności a co za tym idzie poprawić płynność finansową.
G jak gospodarka
jest to system tworzony przez gospodarstwa domowe, gospodarstwa rolne, przedsiębiorstwa, instytucje publiczne oraz podmioty prywatne. Wszystkie wymienione zapewniają zaspokojenie potrzeb określonym jednostkom na określonym terytorium. Gospodarka jest całokształtem działalności gospodarczej w danym miejscu na świecie, która polega na tworzeniu dóbr i usług. W zależności od terytorium można mówić o gospodarce regionalnej, narodowej czy światowej.
Najważniejsze sektory gospodarki
- rolnictwo
- usługi
- przemysł
Gospodarkę można dzielić ze względu na rozmaite kryteria
- ze względu na wykorzystywanie pieniądza (naturalna, towarowo-pieniężna)
- ze względu na mechanizmy regulacyjne (rynkowa, nakazowa, mieszana)
- ze względu na siłę powiązań z podmiotami zewnętrznymi (otwarta, zamknięta)
Obecnie gospodarki regulowane są przez państwo lub przez rynek.
H jak hossa
nazwa pochodząca z języka francuskiego od słowa hausse. Hossa bywa nazywana potoczne rynkiem byka, ma to związek ze stylem ataku byka – uderza on rogami z dołu do góry. Mianem hossy określany jest długotrwały wzrost cen papierów wartościowych lub innych dóbr notowanych na giełdach papierów wartościowych. Przeciwieństwo hossy to bessa.
I jak inflacja
jest procesem wzrostu średniego poziomu cen w gospodarce. Skutkiem inflacji jest spadek siły nabywczej krajowej waluty. Jest to duży kłopot dla importerów, którzy muszą płacić więcej za sprowadzane dobra.
Podstawowe przyczyny inflacji:
- nadmierne zwiększanie podaży pieniądza
- szybki wzrost kosztów produkcyjnych
- niezrównoważone wydatki budżetowe państwa
J jak jednostka uczestnictwa
jest tytułem prawnym, który uprawnia do udziału w aktywach funduszu inwestycyjnego. Jednostka uczestnictwa nie jest materialnym dokumentem, a jej zakup może wiązać się z koniecznością poniesienia stosownej opłaty. Za pośrednictwem jednostek uczestnictwa reprezentowane są prawa majątkowe uczestnika funduszu inwestycyjnego. Jednostki takie muszą być wyceniane minimum raz w tygodniu i są podzielne. Wycena jednostek odbywa się na zasadzie wyceny aktywów netto funduszu i podziału ich przez liczbę zarejestrowanych jednostek uczestnictwa.
K jak kapitalizacja odsetek
jest to bardzo ważny mechanizm dla każdego oszczędzającego. Kapitalizacja odsetek polega na dodaniu należnych odsetek do kapitału. Inaczej mówiąc jest to zwiększenie kwoty kapitału odsetkami, które kapitał ten wypracował. Okres czasu po jakim dopisywane są odsetki nazywany jest okresem kapitalizacji. W przypadku wyboru najatrakcyjniejszej lokaty warto zwracać uwagę na okres kapitalizacji odsetek. Może się okazać, że nominalnie wyższe oprocentowanie lokaty przyniesie nam mniejsze odsetki niż niższe oprocentowanie z częstą kapitalizacją odsetek.
L jak leasing operacyjny
forma dzierżawy polegająca na czasowym i odpłatnym przekazaniu dóbr inwestycyjnych takich jak: urządzenia, maszyny, środki transportu czy nieruchomości; opłaty najczęściej są w formie rat leasingowych; umowa leasingowa może zawierać opcję wykupu przez leasingobiorcę przedmiotu leasingu po zakończeniu okresu umowy; raty leasingowe są dla leasingobiorcy kosztem uzyskania przychodów natomiast przedmiot leasingu nie podlega amortyzacji.
M jak mikroekonomia
nauka ekonomiczna badająca sposób wykorzystania zasobów w celu zaspokojenia potrzeb; główną dziedziną mikroekonomii jest analiza zależności pomiędzy popytem i podażą oraz równowagą na rynkach dóbr i usług; jednym z podstawowych pytań w mikroekonomii jest ustalenie, co określa cenę danego dobra; w tym celu wykorzystuje się narzędzia tj. wykresy, szeregi czasowe czy modele.
N jak należności krótkoterminowe
podążając za ustawą o rachunkowości to należności z tytułu dostaw i usług, które są wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego; do takich należności zalicza się:
– ogół bezgotówkowej sprzedaży materiałów, towarów i produktów;
– należności z tytułu leasingu finansowego;
– należności od pracowników;
– należności z tytułu rozliczeń publiczno-prawnych ( np. podatków);
O jak Otwarty Fundusz Emerytalny
w Polsce jest to osoba prawna, która stanowi odrębną masę majątkową. Jest zarządzana i reprezentowana przez PTE – Powszechne Towarzystwo Emerytalne. Działa na podstawie ustawy z dnia 28 sierpnia 1997. Każdy członek OFE posiada jednostki rozrachunkowe, które są zapisane na indywidualnych rachunkach, ich wartość jest wyceniana każdego dnia roboczego. Odbywa się to na zasadzie podziału sumy aktywów posiadanych przez OFE przez liczbę jednostek rozrachunkowych. OFE inwestuje w instrumenty finansowe takie jak m.in. akcje czy obligacje.
P jak Popyt/Podaż
jedne z najważniejszych zagadnień w Alfabecie Finansowego Siłacza. Popyt i podaż decydują między innymi o cenach czy zarobkach. Sam popyt informuje nas o chęci zakupu dobra czy usługi w danym miejscu, czasie i za konkretną cenę.
Popyt determinowany jest przez:
- cenę
- dochody konsumenta
- ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych
- gusta, modę itd.
Zgodnie z prawem popytu wzrost/spadek ceny powoduje spadek/wzrost popytu na dane dobro.
Z kolei podaż jest to ilość dóbr jakie producenci oferują do sprzedaży po określonej cenie, w danym czasie i miejscu.
Podaż determinowana jest przez:
- popyt
- odpowiednio wysoką cenę
- technologię produkcji
Zgodnie z prawem podaży wzrost/spadek ceny dobra powoduje wzrost/spadek jego podaży.
R jak rentier
jest to człowiek, który utrzymuje się z dochodów uzyskiwanych z posiadanego kapitału. Mogą to być odsetki od lokat bankowych, czynsze z tytułu najmu nieruchomości czy zyski uzyskiwane z posiadanych papierów wartościowych.
S jak SORBNET
funkcjonujący w latach 1996 – 2013 system rozrachunkowy prowadzony przez Narodowy Bank Polski. Służył on do przeprowadzania międzybankowych przelewów.
System SORBNET zaczął funkcjonować w marcu 1996, zastępując system SORB (System Obsługi Rachunków Banków), w którym wymiana zleceń między NBP a bankami następowała w formie papierowej, faksem bądź na dyskietkach. W 1998 został w pełni wdrożony elektroniczny system wymiany danych. W dniu 10 czerwca 2013 r. NBP uruchomił nową wersję systemu o nazwie SORBNET2. Prace nad ulepszoną wersją trwały 3 lata. Tym samym przestała działać wersja SORBNET.
T jak transakcja bezgotówkowa
rozliczenie pieniężne polegające na transferze środków pieniężnych z jednego na drugi rachunek bankowy; w tym sposobie transferu pieniędzy nie dochodzi do fizycznego użycia gotówki. Najczęściej można się z nią spotkać w sklepie płacąc kartą lub wykonując przelew bankowy drogą internetową. Najbardziej popularnymi instrumentami bezgotówkowej płatności są:
– polecenie zapłaty lub przelewu,
– zlecenie stałe,
– karty debetowa lub kredytowa,
– czek,
– przelew elektroniczny.
U jak udział własny
występuje w ubezpieczeniach. Nie mylić z wkładem własnym występującym w kredytach. Jest to ustalona w umowie ubezpieczenia procentowa lub kwotowa wartość szkody, do której odpowiedzialność ponosi ubezpieczony. W przypadku zaistnienia szkody ubezpieczony ponosi część kosztów odpowiadających udziałowi własnemu. Jeśli szkoda wyceniona jest na 5.000 zł. a wkład własny wynosi 10% to ubezpieczyciel wypłaca 4.500 zł a ubezpieczony ze swoich środków dopłaca 500 zł. Wprowadzenie udziału własnego do polisy ubezpieczeniowej może obniżyć roczną składkę ubezpieczeniową.
V jak venture capital
są to średnio- i długoterminowe inwestycje w przedsiębiorstwa z sektora prywatnego. Cechą charakterystyczną tych przedsiębiorstw jest to, że znajdują się w bardzo wczesnych fazach rozwoju co przekłada się na duże ryzyko niepowodzenia inwestycji. Inwestycje venture capital połączone są często ze wsparciem menedżerskim. Celem inwestycji venture capital jest osiągnięcie zysku wynikającego z przyrostu wartości przedsiębiorstwa przez odsprzedaż jego akcji lub udziałów po upływie określonego okresu.
W jak WIBOR
jest to skrót od angielskiego – Warsaw Interbank Offer Rate. Skrót oznacza stopę procentową, po jakiej banki udzielają pożyczek innym bankom, ustalana jest w każdy dzień roboczy o godzinie 11.00. Można rozróżniać stopę WIBOR w zależności od okresu pożyczki tj. 1M , 3M, 6M. Stopa wyznaczana jest jako średnia arytmetyczna wielkości oprocentowania podawanego przez największe banki działające w Polsce.
Z jak Zysk
jest wartością, która interesuje każdego przedsiębiorcę. Jest definiowany jako nadwyżka sprzedaży nad wydatkami. Zysk stanowi realny zarobek przedsiębiorstwa i określany jest też jako dodatni wynik finansowy. Można go obliczyć także jako odjęcie całkowitych kosztów od łącznych przychodów. Zysk stanowi dochód właścicieli i daje możliwość finansowania rozwoju firmy.
Mamy nadzieję, że spodobał się Wam alfabet Finansowego Siłacza. Jeśli macie jakieś sugestie, pytania lub coś do dodania zapraszamy do komentowania na naszym blogu oraz na fanpage.
